Απόφαση Ψηφίσματος για τα
«Θέματα Ασφάλειας και Υγείας / Βίας και Παραβατικότητας»
ΠΣΓΑ, 20 Ιουνίου 2019
Η Παγκύπρια Συνδιάσκεψη Γενικών Αντιπροσώπων της ΟΕΛΜΕΚ (ΠΣΓΑ), η οποία συνήλθε στη Λευκωσία στις 20 Ιουνίου 2019, ενέκρινε το ακόλουθο ψήφισμα σχετικά με τα «Θέματα Ασφάλειας και Υγείας / Βίας και Παραβατικότητας»:
Η ΠΣΓΑ Της ΟΕΛΜΕΚ εκφράζει για πολλοστή φορά την έντονη ανησυχία της για τα περιστατικά σχολικής Βίας που διαδραματίζονται στα σχολεία μας και τα οποία θέτουν σε κίνδυνο τη σωματική ακεραιότητα μαθητών/-τριών και καθηγητών/-τριών, ενώ παράλληλα επηρεάζουν αρνητικά τη διεξαγωγή των μαθημάτων και την όλη λειτουργία των σχολικών μονάδων.
Αυτό που προκαλεί ιδιαίτερη ανησυχία δεν είναι μόνο ο αμείωτος αριθμός των περιστατικών βίας, αλλά κυρίως το είδος και η μορφή τους, αφού κατά την τρέχουσα σχολική χρονιά παρατηρήσαμε φαινόμενα ακραίων περιστατικών βίας από μερίδα μαθητών/-τριών σε βάρος συμμαθητών/-τριών τους, αλλά και εκπαιδευτικών. Έτσι, παρόλο που δεν θεωρούμε ότι αυτό ποσοτικά βρίσκεται σε ψηλά επίπεδα, οφείλουμε να σημειώσουμε τους εξής παράγοντες, οι οποίοι αυξάνουν την επικινδυνότητα των περιστατικών, αλλά και την πιθανότητα στο άμεσο μέλλον να βιώσουμε ακόμα πιο τραγικά περιστατικά:
1. Παρατηρείται έξαρση του εγκλήματος και ιδιαίτερα περιστατικών τα οποία συνδέονται με την παράνομη πώληση και χρήση ουσιών εξάρτησης από ενήλικες, αλλά δυστυχώς και από ανήλικους.
2. Καταγράφονται σοβαρά κοινωνικά προβλήματα, όπως η εύκολη διάθεση και χρήση ουσιών εξάρτησης, αλλά και η υπερκατανάλωση οινοπνεύματος από ανήλικους, που οδηγούν πλέον αριθμό μαθητών/-τριών σε ανεξέλεγκτες συμπεριφορές και άτομα να βλέπουν στα πρόσωπα των μαθητών/-τριών μας το εύκολο κέρδος. Είναι πλέον επιβεβαιωμένο και από έρευνες της Αρχής Αντιμετώπισης Εξαρτήσεων Κύπρου ότι υπάρχει σοβαρό πρόβλημα υπερκατανάλωσης οινοπνεύματος από έφηβους της Κύπρου (https://www.naac.org.cy/el/alcohol-stoixeia).
3. Κατά τα τελευταία δύο χρόνια έχουμε γίνει όλοι μάρτυρες στοχοποίησης ανηλίκων μαθητών/-τριών από ενήλικες για ικανοποίηση δικών τους επιδιώξεων.
4. Το εκπαιδευτικό προσωπικό σειράς σχολείων έχει δεχθεί απειλές, αλλά και επιθέσεις διαφόρων μορφών από εγκληματικά στοιχεία, όταν προσπάθησαν να προστατέψουν τα σχολεία τους από την είσοδο εξωσχολικών προσώπων που απειλούσαν την υγεία και ασφάλεια των μαθητών τους. Τραγικό για όλους μας είναι και το γεγονός ότι οι αστυνομικές αρχές δεν άσκησαν αποτελεσματική δράση για την προστασία των εκπαιδευτικών.
5. Έχει διαπιστωθεί τεράστιο χάσμα μεταξύ Δημοτικής και Μέσης Εκπαίδευσης σχετικά με τον χειρισμό περιπτώσεων βίας και παραβατικότητας. Με την έγκυρη πρόληψη και τη σωστή αντιμετώπιση των περιστατικών βίας κατά τη διάρκεια της Προδημοτικής και Δημοτικής Εκπαίδευσης μειώνονται οι πιθανότητες οι μαθητές/-τριες να παρουσιάσουν παρόμοιες συμπεριφορές σε μεγαλύτερες ηλικίες.
Υπό το φως των πιο πάνω καλούμε το ΥΠΠ να προχωρήσει άμεσα στη λήψη συγκεκριμένων και ουσιαστικών μέτρων, που θα αντιμετωπίζουν ριζικά το πρόβλημα της βίας και παραβατικής συμπεριφοράς στους σχολικούς χώρους και θα διασφαλίζουν την ασφάλεια, την υγεία και την ευημερία εκπαιδευτικών και μαθητών/-τριών στον χώρο εργασίας. Οι σχολικοί χώροι πρέπει να είναι χώροι δημιουργίας, χαράς και ελεύθερης, δημιουργικής και δημοκρατικής μάθησης και όχι χώροι αντιπαράθεσης, φόβου/εκφοβισμού και ανεπαρκούς ασφάλειας.
Ταυτόχρονα, καλούμε το ΥΠΠ να προχωρήσει άμεσα στην υλοποίηση των πιο κάτω εισηγήσεων/απαιτήσεων για την αντιμετώπιση των προβλημάτων ασφάλειας, υγείας και παραβατικότητας:
1. Ενδελεχής αξιολόγηση της υφιστάμενης κατάστασης, μέσα από τη συνολική χαρτογράφηση του περιβάλλοντος των σχολείων και τη σε βάθος μελέτη των περιστατικών βίας και παραβατικότητας, με στόχο την αναγνώριση των αιτίων, αλλά και των χαρακτηριστικών των διάφορων υπο-ομάδων βίαιων και παραβατικών μαθητών/-τριών. Ακολούθως, τα στοιχεία αυτά, θα πρέπει να αξιολογηθούν από ειδική επιστημονική ομάδα και με βάση τις παρατηρήσεις της εν λόγω έρευνας και την επιστημονική τεκμηρίωση το ΥΠΠ να προχωρήσει άμεσα σε λήψη σειράς ολοκληρωμένων μέτρων αντιμετώπισης του προβλήματος με την αποτελεσματική συνεργασία όλων των εμπλεκόμενων Υπηρεσιών μεταξύ των οποίων θα πρέπει οπωσδήποτε να είναι το ΥΠΠ, το Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων, το Υπουργείο Υγείας και το Υπουργείο Δικαιοσύνης. Η Βία και Παραβατικότητα δεν είναι ένα κοινωνικό πρόβλημα που θα πρέπει να απασχολεί μόνο το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού.
Ταυτόχρονα, επιβάλλεται η αξιολόγηση επιτυχημένων πρακτικών που εφαρμόζουν άλλες χώρες σχετικά με το πιο πάνω θέμα. Στόχος όλων των ενεργειών θα πρέπει να είναι τόσο η πρόληψη όσο και αντισταθμιστικά μέτρα επίλυσης του προβλήματος με ενίσχυση μαθητών/-τριών, οικογενειών, εκπαιδευτικών και σχολικών μονάδων για επίλυση του προβλήματος και πρόληψη μελλοντικών μεγαλύτερων προβλημάτων.
Ως σημαντικό μέτρο πρόληψης θεωρούμε την εφαρμογή συστήματος έγκαιρης επισήμανσης κρίσιμων περιπτώσεων παιδιών από τα πρώτα στάδια ένταξής τους στην Εκπαίδευση και εφαρμογή στοχευμένου ατομικού σχεδίου δράσης για κάθε περίπτωση. Το κάθε σχέδιο θα πρέπει να περιέχει συγκεκριμένα χρονοδιαγράμματα και μέτρα και θα πρέπει να υπάρχει η αναγκαία λογοδοσία για κάθε τμήμα που θα εμπλέκεται ως προς τις ενέργειές του και το αποτέλεσμά τους για στήριξη του παιδιού, της οικογένειας και της σχολικής μονάδας.
2. Εκσυγχρονισμός της υφιστάμενης νομοθεσίας στα καίρια ζητήματα τα οποία θέτουν εμπόδια και ακυρώνουν τις προσπάθειες των αρμόδιων υποστηρικτικών Υπηρεσιών για παρέμβαση και υποστήριξη των παιδιών με σοβαρά ψυχολογικά προβλήματα. Μεγάλο πρόβλημα στη στήριξη των παιδιών αυτών αποτελεί η αναποτελεσματική νομοθεσία εξασφάλισης άδειας για παραπομπή των παιδιών αυτών για αξιολόγηση και θεραπεία.
3. Ανάγκη για βελτιώσεις σε υφιστάμενα Προγράμματα, όπως είναι η έγκαιρη οργάνωση και έναρξη όλων των υποστηρικτικών προγραμμάτων, τα οποία δίνουν λύσεις και στηρίζουν παιδιά και σχολικές μονάδες. Επιπλέον επιτελικές ομάδες, όπως είναι η ΟΑΠ και το Παρατηρητήριο για τη σχολική βία, χρήζουν στελεχιακής ενίσχυσης με εξειδικευμένα άτομα. Ταυτόχρονα, επιβάλλεται η βελτίωση των διαδικασιών, αλλά και η αναγκαία οικονομική στήριξη.
4. Δημιουργία Δομών Εναλλακτικής Εκπαίδευσης (εντός και εκτός σχολικών μονάδων) για στήριξη μαθητών με ακραία παραβατική συμπεριφορά και με απώτερο στόχο την ομαλή επανένταξη των τελευταίων στις σχολικές μονάδες. Επιπλέον, λύση σε πολλά δομικά προβλήματα στην αξιολόγηση και στήριξη κρίσιμων περιπτώσεων θα δώσει η δημιουργία Υποστηρικτικών Κέντρων Ψυχοσυναισθηματικής αξιολόγησης και στήριξης παιδιών και οικογενειών των κρίσιμων ομάδων των μαθητών.
5. Αναθεώρηση της πολιτικής για τα αναλφάβητα παιδιά, καθώς και για τα παιδιά με Μεταναστευτική Βιογραφία.
6. Υλοποίηση των δεσμεύσεων για τα μέτρα φύλαξης των σχολικών μονάδων για προστασία των μαθητών/-τριών, των εκπαιδευτικών και του λοιπού προσωπικού των σχολείων από εξωσχολικούς, που εισέρχονται παράνομα στους σχολικούς χώρους. Είναι προς τη σωστή κατεύθυνση η απόφαση του ΥΠΠ για την τοποθέτηση σχολικών φυλάκων ή σχολικών βοηθών σε Λύκεια και Τεχνικές Σχολές από την ερχόμενη σχολική χρονιά 2019-2020. Η απόφαση αυτή, αφού αξιολογηθεί μετά την εφαρμογή της, θα πρέπει να επεκταθεί και στο Γυμνάσιο.
7. Αύξηση των Καθηγητών Συμβουλευτικής και Επαγγελματικής Αγωγής (ΣΕΑ) στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση (ένας σε κάθε Γυμνάσιο και δύο σε κάθε Λύκειο).
8. Αύξηση του αριθμού των εκπαιδευτικών ψυχολόγων. Με την ενίσχυση της ΥΕΨ θα πρέπει να επανενταχθούν στα σχολεία ειδικά βιωματικά εργαστήρια ενίσχυσης των μαθητών/-τριών (π.χ. στο παρελθόν είχαν εφαρμοστεί με μεγάλη επιτυχία τα βιωματικά εργαστήρια «Συζητήσεις Εφήβων» και «Στηρίζομαι στα πόδια μου» τα οποία πλέον έχουν εγκαταλειφθεί χωρίς να γνωρίζουμε το λόγο).
9. Βελτίωση του Μηχανισμού εντοπισμού και στήριξης παιδιών με μαθησιακά, συναισθηματικά και άλλα προβλήματα, έτσι που να γίνεται εντός συγκεκριμένου χρονικού διαστήματος (π.χ. εντός 4 εβδομάδων από τη στιγμή της υποβολής αιτήματος) στη βάση συγκεκριμένης έκθεσης. Η έκθεση αυτή θα πρέπει να περιλαμβάνει πρακτικές οδηγίες προς τους διδάσκοντες για να μπορούν να προβούν σε εξατομικευμένη βοήθεια προς το παιδί κατά τη διεξαγωγή των μαθημάτων. Η εφαρμογή ηλεκτρονικής διαδικασίας με υποβολή των συγκεκριμένων εκθέσεων αξιολόγησης, καθώς και η αγορά υπηρεσιών από εξειδικευμένους ειδικούς για συγκεκριμένες περιπτώσεις που απαιτούν εξειδικευμένες γνώσεις ειδικών θα μπορούσε να είναι προς τη σωστή κατεύθυνση.
10. Ρύθμιση του θέματος της μεταφοράς και χρήσης κινητών τηλεφώνων από τους μαθητές/-τριες στους σχολικούς χώρους.
11. Ασφάλιση από τον εργοδότη/ΥΠΠ των εκπαιδευτικών και των περιουσιακών τους στοιχείων.
12. Άμεσος έλεγχος όλων των υποδομών/αθλητικών εγκαταστάσεων/εργαστηρίων κ.λπ. των σχολικών μονάδων και χορήγηση σχετικών πιστοποιητικών καταλληλότητας.
13. Συγγραφή Εγχειριδίου Εκτίμησης Επικινδυνότητας, στο οποίο θα καταγράφονται οι ενδεχόμενοι κίνδυνοι τόσο από δραστηριότητες που εκτελούνται εντός του εργαστηρίου, όσο και από τον χώρο (εγκαταστάσεις/εξοπλισμός) του εργαστηρίου.
14. Συγγραφή Εγχειριδίου Ασφαλών Μεθόδων Εργασίας, στο οποίο να καταγράφονται οι ασφαλείς διαδικασίες που θα πρέπει να ακολουθούνται για κάθε δραστηριότητα/εργασία/χώρο εργασίας, σύμφωνα με τα ευρήματα της μελέτης εκτίμησης επικινδυνότητας.
15. Αναβάθμιση της επιμόρφωσης των καθηγητών Φυσικής Αγωγής στα θέματα των Πρώτων Βοηθειών. Η επιμόρφωση αυτή θα πρέπει να παρακολουθεί τις εξελίξεις και τις νέες μεθόδους στον τομέα της όλης διαχείρισης των θεμάτων των Πρώτων Βοηθειών.
16. Εισαγωγή του μαθήματος των Πρώτων Βοηθειών στις Τεχνικές Σχολές, όπως αυτό διδάσκεται στο Λύκειο.
Η ΠΣΓΑ της ΟΕΛΜΕΚ καλεί το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού, να προχωρήσει άμεσα στην υλοποίηση των εισηγήσεων/απαιτήσεων της ΟΕΛΜΕΚ.
Ο Πρόεδρος Ο Γεν. Γραμματέας
Κώστας Χατζησάββας Κωνσταντίνος Κωνσταντίνου
Λευκωσία, 25 Ιουνίου 2019
ΠΙΣΤΟ ΑΝΤΙΓΡΑΦΟΝ